Rok Harcerstwa Starogardzkiego

Na ostatniej sesji Rady Powiatu Starogardzkiego dla upamiętnienia 100. rocznicy powstania drużyny harcerskiej w Starogardzie Gdańskim radni ustanowili rok 2021 „Rokiem Harcerstwa Starogardzkiego”. Uchwała została podjęta jednogłośnie. 

Rok 2021 to ważny rok dla dziejów harcerstwa w Starogardzie Gdańskim oraz w powiecie starogardzkim. Hufiec Związku Harcerstwa Polskiego w Starogardzie Gdańskim im. Generała Józefa Wybickiego obchodzić będzie 100. rocznicę powstania pierwszej drużyny harcerskiej w Starogardzie Gdańskim. Jest to ciekawy obraz dziejów miasta oraz powiatu.  

Pierwsza drużyna harcerska powstała 14 kwietnia 1921 roku przy starogardzkim gimnazjum i nosiła imię Tadeusza Kościuszki. W kolejnych latach powstały następne: w 1922 roku II Drużyna im ks. Józefa Poniatowskiego, a w 1923 roku III im. Jana III Sobieskiego. Początkowo drużyny podlegały bezpośrednio Pomorskiej Chorągwi Harcerzy w Toruniu i współpracowały z drużynami w Kościerzynie i Kartuzach. W 1924 roku Komenda Chorągwi Pomorskiej zdecydowała o powołaniu w Starogardzie Gd. Hufca Harcerzy obejmującego drużyny w powiatach: starogardzkim, tczewskim, gniewskim i częściowo kościerskim. W lipcu 1924 roku harcerze starogardzcy wzięli udział w I Narodowym Zlocie Harcerskim w Warszawie.

Od samego początku Hufiec bardzo prężnie działał, bowiem w maju 1931 roku liczył już 18 drużyn w: Starogardzie, Tczewie, Pelplinie, Gniewie, Skarszewach, Kocborowie, Skórczu, Lubichowie, Opaleniu i Nowem. Równolegle do drużyn męskich, jednak nieco później, bo od 1923 roku za sprawą Heleny Żukotyńskiej rozwinęły się w Starogardzie drużyny żeńskie. W tym samym roku Helena Żukotyńska, Helena Danielewiczówna i przedstawiciele starogardzkiego harcerstwa męskiego wzięli udział w zlocie Hufca Kościerskiego. Następnie powstał Harcerski Klub Sportowy (z którego wywodzi się SKS). Męska III Drużyna przekształciła się w żeglarską i wybudowała stanicę wodną w parku nad Wierzycą, poświęconą i oddaną do użytku 14 maja 1933 roku.

W okresie II wojny światowej harcerze uczestniczyli w powołaniu w 1941 roku tajnej organizacji „Jaszczurka”, harcerki zaś brały udział w tajnym nauczaniu. Harcerze współpracowali z Gryfem Pomorskim, Armią Krajową i działali w Szarych Szeregach. W Starogardzie działały dwa zastępy, które między innymi pomagały jeńcom wojennym oraz dokumentowały zbrodnie w Lesie Szpęgawskim. Podczas wojny zginęło ponad trzydziestu starogardzkich harcerzy. Hufiec Harcerzy wznowił swoją działalność 25 maja 1945 r. w ramach Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerzy, a Hufiec Harcerek nieco później, bo 2 czerwca 1945 r. w składzie Morskiej Chorągwi Harcerek. Na Zlocie Hufca Harcerzy, który odbył się 17 czerwca 1945 roku, stanęło 435 druhów zorganizowanych w pięciu drużynach męskich, dziesięciu wiejskich oraz dwóch gromadach zuchowych. 27 kwietnia 1947 roku został otwarty Dom Harcerza.

Z okazji 750-lecia Starogardu Gdańskiego 26 czerwca 1948 roku odbył się Zlot Harcerstwa. W 1949 roku w okresie stalinowskim nastąpiło połączenie hufców, a w 1950 włączenie do Związku Młodzieży Polskiej jako Organizacja Harcerska, czyli de facto likwidacja ZHP. Na koniec 1956 r., Komenda Powiatowa OHPL przekształciła się w Komendę Hufca. W grudniu Antoni Górski w oparciu o członków koła PTTK reaktywował 2 Starogardzką Drużynę Harcerzy liczącą 24 członków. Powstały kolejne drużyny harcerskie. W marcu 1957 roku kilkunastu starogardzkich harcerzy uczestniczyło w kursie drużynowych w Dolinie Chochołowskiej oraz w kursach w Gdyni, Gdańsku i Tczewie. 17 kwietnia 1957 roku w Starogardzie Gdańskim zapłonęło ponownie ognisko harcerskie. W czerwcu 1958 roku odbyło się na rynku wręczenie sztandaru dla Hufca. W 1960 roku 150 harcerek, 226 harcerzy i 44 zuchów wzięło udział w jubileuszowym zlocie nad jeziorem Jeziorak. 13 maja 1961 roku nastąpiło otwarcie Stanicy Harcerskiej w Parku. W lipcu 1962 roku starogardzcy harcerze uczestniczyli w Zlocie Chorągwi w Gdańsku, gdzie w ogólnym współzawodnictwie zajęli drugie miejsce. W styczniu 1966 roku przeniesiono siedzibę Komendy Hufca do Stanicy. Lata 60. to okres rozwoju szczepów w oraz nadawanie im imion i sztandarów. 24 września 1967 roku  odsłonięty został w Starogardzie Gdańskim przy ul. Mickiewicza, zaprojektowany przez Tadeusza Kleszczewskiego, Pomnik Poległych i Zamordowanych Harcerzy, aby uczcić starogardzkich harcerzy, którzy zginęli w latach 1939 – 1945.

W drugie tysiąclecie Hufiec ZHP Starogard Gdański wszedł z ok. 200 harcerzami, obejmując większość powiatu starogardzkiego, wyłączywszy dwa gminne hufce: Czarna Woda i Skarszewy. W 2007 roku Komenda Hufca podjęła decyzję o weryfikacji drużyn i skierowaniu młodej kadry na szkolenia instruktorskie.  W chwili obecnej Hufiec ZHP Starogard Gdański to 15 drużyn w Starogardzie, Skarszewach, Rokocinie, Pogódkach, to ponad 310 zuchów, harcerzy i instruktorów.

Mając na uwadze powyższe, jesteśmy przekonani że ustanowienie w Powiecie Starogardzkim roku 2021 „Rokiem Harcerstwa Starogardzkiego” pozwoli na propagowanie walorów, ideałów, zasad oraz wartości, co będzie początkiem ważnego i długotrwałego procesu. W celu podkreślenia rangi 100. rocznicy powstania pierwszej drużyny harcerskiej w Starogardzie Gd. i znaczenia harcerstwa na terenie powiatu starogardzkiego warto w ten szczególny sposób upamiętnić wydarzenia, nie tylko dla rzeszy harcerzy, ale również ich rodzin. To wyjątkowy moment, aby przekazać istotne przesłanie dla mieszkańców powiatu starogardzkiego, z którego jasno wynika jak szczególną rolę pełnili i nadal pełnią harcerze. Ustanowienie roku 2021 „Rokiem Harcerstwa Starogardzkiego” będzie również doskonałą okazją do propagowania idei harcerstwa jako wspaniałej szkoły życia i wychowania, poszanowania tradycji oraz ideałów harcerskich, które są niezmienne – służba Bogu, Ojczyźnie i bliźnim. Idee te można propagować poprzez organizację w całym roku 2021 wydarzeń o charakterze edukacyjnym, historycznym i kulturalnym.

Rada Powiatu Starogardzkiego, przekonana o szczególnym znaczeniu 100. rocznicy powstania pierwszej drużyny harcerskiej w Starogardzie Gdańskim, ustanawiła rok 2021 „Rokiem Harcerstwa Starogardzkiego”.  Uchwała została podjęta jednogłośnie. 

Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Komendy Hufca ZHP w Starogardzie Gdańskim.